Liesbeth Jochemsen
&
Ronald
van der Pol
Het in eigen beheer uitgeven van een boek is niet zomaar iets. Er komt veel bij kijken. Zie je het als een hobby, dan is een investering niet of nauwelijks nodig. Pak je het echter professioneler aan, dan zou het beslist als een waar ambacht beschouwd kunnen worden. Maar waar vind je bruikbare informatie? En wat is beter: POD of een oplage laten maken? Hoe komt het kostenplaatje er uiteindelijk uit te zien? Kortom: wat bezielt iemand om de gang van manuscript naar volwaardig boek op alle fronten in eigen hand te houden?
Het antwoord op die vraag ligt m.i. misschien wel in dat ene woord: bezieling.
Respect voor het boek als zodanig en voor het traject dat voorafgaat aan de publicatie ervan.
Ik vroeg mij af: hoe beleven schrijvers die zich hieraan wagen, dit proces? Waar lopen deze zogenoemde selfpubbers tegenaan, wat zijn hun grootste struikelblokken en hoe zien zij de toekomst van deze manier van publiceren? In deze serie bloginterviews geven steeds twee auteurs antwoord op deze vragen.
Groepsgewijs
Iedere schrijver die zichzelf en zijn verhaal in het selfpub-avontuur stort, krijgt vroeg of laat te maken met het welbekende stigma, dat boeken die op zo’n manier op de markt zijn gebracht van een mindere kwaliteit zouden zijn. Een onterechte stelling die blijft volharden, ondanks het groeiend aantal succesvolle selfpubbers en de professionele manier waarop de zaken worden aangepakt. In de wetenschap dat kwaliteit de norm zou moeten zijn in plaats van het hebben van een uitgever, groeit het uitgeven in eigen beheer langzaam uit de kinderschoenen. Schrijvers groeien uit tot uitgeefdeskundigen en bundelen hun krachten online, o.a. in Facebookgroepen, waar ervaringen worden uitgewisseld en men elkaar – en daarmee het beeld van de selfpubber – naar een hoger niveau tilt. In 2022 werd in Rotterdam het allereerste symposium gehouden waar informatie werd gedeeld en lezingen werden gegeven over alles wat met selfpubben te maken heeft. De opvolger staat gepland voor april 2023, dit keer in Amsterdam.
Met name in dat bundelen van krachten ziet schrijver Ronald van der Pol veel mogelijkheden. Al was het alleen maar met betrekking tot het adverteren. Zo stelde hij op voornoemd symposium voor om gezamenlijk in een landelijke krant een paginagrote advertentie op te stellen, volledig gewijd aan boeken die in eigen beheer zijn uitgebracht. Dit idee vond echter weinig bijval.
Heen en weer
Ronald, die het als enige selfpubber tot de laatste zes schopte bij het Nederlands Thrillerfestival 2021, timmert als schrijver al vijftien jaar aan de weg. Hij begon met het publiceren in eigen beheer en heeft daarna twee boeken uitgebracht via een uitgever. De vrijheid om het hele proces in eigen handen te houden en het huidige scala aan mogelijkheden om een boek onder de aandacht te brengen, brachten hem weer terug naar het selfpubben. Zijn boeken worden als POD gedrukt bij Pumbo, tot volle tevredenheid van Ronald.
Wie een soortgelijk traject heeft bewandeld, is schrijver Liesbeth Jochemsen. Na haar eerste zelf uitgegeven boek, kwam zij in aanraking met een project van een uitgever, waarbij tien auteurs worden begeleid bij de totstandkoming van hun boek. Het beviel haar goed, maar ze besloot toch terug te keren naar de voordelen van het uitgeven in eigen beheer.
Haar boeken worden als POD op de markt gebracht. Liesbeth heeft daarnaast nog een oplage in eigen voorraad, die ze naar aanleiding van de voorverkoop via MijnBestseller heeft laten maken en die ze rechtstreeks aan lezers verkoopt. Onlangs heeft ze die voorraad moeten aanvullen. Ze vindt het prettig om alles te hebben ondergebracht op één platform.
Precisiewerk
Beide auteurs zijn gebrand op een goede kwaliteit van hun boeken en besteden veel uit. ‘Voor mij is kwaliteit erg belangrijk’, stelt Liesbeth. Zij heeft voor haar meest recente boek een artiest in de arm genomen, die de cover naar haar wensen heeft uitgevoerd. Eerder ging Liesbeth in zee met onder meer auteur en illustrator Tais Teng, die bereid was om belangeloos de cover te maken voor een bundel waarvan de opbrengsten naar het Autisme Fonds gaan. Voor wat het binnenwerk van haar boeken betreft: daarin is zij zeer nauwkeurig en precies. Hierbij maakt zij gebruik van de diensten van een redacteur en laat ze haar werk vóór publicatie lezen door proeflezers.
Ronald heeft veel aan de hulp en expertise die Pumbo hem te bieden heeft. Extra aandacht besteedt hij aan een professionele uitstraling. Zo heeft hij een logo laten ontwerpen, dat bijdraagt aan de herkenbaarheid van zijn titels, en ontbreekt zijn auteursfoto niet. Hij bewaakt zijn kwaliteit door vaak te controleren. Net als Liesbeth laat hij de opmaak van het omslag over aan een grafisch vormgever. Voor hij zijn afbeelding koopt bij iStock heeft hij zich terdege verdiept in de uitstraling die hij zoekt en de elementen die het omslag moet bevatten.
Ronald herkent zijn uitgeefproces in afbeelding 1. Liesbeth vindt afbeelding 3 overeenkomen met haar selfpub-traject.
Hoewel Liesbeth het ontbreken van een deadline een groot pluspunt noemt van het uitgeven in eigen beheer, moet zij bekennen dat het negatieve effect ervan minstens zo groot is.
Ronald ziet marketing als het grootste struikelblok van selfpubben, en dan met name het gebrek aan tijd ervoor. Een gebrek dat hem nogal eens parten speelt wanneer hij, in contact met de media, tegen het hierboven genoemde stigma moet opboksen.
Blad-wijzer
Beide auteurs hebben bijzondere manieren om hun werk onder de aandacht te brengen. Opmerkelijk is de poging van Ronald, die een jaar lang op het openingsscherm van de plaatselijke bioscoop heeft gestaan. Een poging die overigens weinig effect heeft gehad op de boekverkoop. Winacties, zelfs die in het Max Magazine (Omroep Max is de hoofdsponsor van het Nederlands Thrillerfestival), hebben hem meer gekost dan opgeleverd. Hij probeert zowel via online kanalen als offline zijn boeken aan de man te brengen. Dat laatste doet hij bijna letterlijk, door lezingen te geven in leesclubs of actief de winkelende mensen te benaderen in een boekhandel. ‘Dat levert leuke gesprekken op, maar leidt er ook toe dat je veel boeken verkoopt’, aldus Ronald. Daarnaast onderstreept hij het belang van een boektrailer en noemt daarbij de website Storyblocks.com, waar fragmenten van beeldmateriaal gekocht kunnen worden. Voor het meedoen aan schrijfwedstrijden gunt hij zich geen tijd.
Liesbeth vindt online promotie doen prettiger dan het aanprijzen van haar boeken bij een fysieke boekwinkel. Ooit heeft zij op festivals gestaan, maar massa-evenementen kosten haar te veel energie. Via een mailinglijst houdt zij contact met haar lezers en de promotie doet zij dus voornamelijk online. Zij heeft een aantal keren aan schrijfwedstrijden meegedaan, wat heeft geresulteerd in publicatie in diverse bundels.
Maar het is de wijze waarop Liesbeth haar promotie aanpakt, die imponeert. Het is bij uitstek een voorbeeld van de manier waarop selfpubbers, op het gebied van marketing en promotie, hun krachten kunnen bundelen. Samen met een aantal collega-schrijvers heeft zij bladwijzers laten maken met daarop afbeeldingen van elkaars boeken. Bij elk verkocht exemplaar voegt zij een bladwijzer toe en haar collega-schrijvers doen hetzelfde. Een even eenvoudige als efficiënte methode om een boek onder de aandacht te brengen en die de lezer ook nog eens een leuke attentie oplevert. Op haar website zet Liesbeth dikwijls werk van een collega-schrijver in het zonnetje, een geste die vervolgens weer wordt geretourneerd.
Blik op de toekomst
De prijs van papier stijgt tegenwoordig de pan uit en het eind daarvan lijkt voorlopig nog niet in zicht. Des te dikker het boek, des te hoger het bedrag dat de koper ervoor moet neertellen. In hoeverre heeft dat invloed op de manier waarop zij hun boeken uitbrengen?
Over het antwoord op die laatste vraag zijn deze auteurs eensgezind. Hun boeken zullen niet dikker of dunner worden door de stijgende prijzen van papier en verzending. Voor Ronald zou het hoogstens een overweging waard zijn om van POD over te stappen naar een oplage, omdat de marge daarop groter is.
Het idee om hun werk volledig als e-book uit te brengen, kan niet op hun steun rekenen. Beiden vermoeden niet dat het papieren boek, vanwege de hoge prijzen, in de nabije toekomst zal worden vervangen door e-books en de e-reader. Mocht de verkoop van haar papieren boeken drastisch teruglopen, dan is Liesbeth van plan om de oplage los te laten en haar boeken alleen als POD op de markt te brengen. Ronald wil onderzoeken of hij het digitale boek meer kan inzetten.
Zowel Ronald als Liesbeth weten – zoals wel meer selfpubbers – hoe het is om onder begeleiding van een reguliere uitgever een boek uit te geven. Daarnaast hebben zij een schat aan ervaring opgedaan door het proces in eigen handen te houden. Een tijdrovend proces, dat een enorme voldoening kan schenken. Wanneer zij voor de keus zou komen te staan om opnieuw met een uitgever samen te werken, kiest Liesbeth liever voor de weg die zij op dit moment bewandelt. Als selfpubber, met een zekere vrijheid en zonder deadlines en druk van buitenaf. Het produceren van een boek heeft haar over zichzelf geleerd dat ze tot meer in staat is dan ze had kunnen bedenken. ‘Avontuurlijk’, zo noemt zij haar selfpub-proces. Ze geniet van de ontwikkeling die ze doormaakt en van de nieuwe mogelijkheden die het schrijven haar brengt.
Ronald geeft toe dat hij het moeilijk zou vinden om de controle weer uit handen te geven. Niet voor niets kiest hij ‘vrijheid’ als antwoord op de vraag in welk woord hij zijn selfpub-proces zou samenvatten. Ook hij is trots op zijn behaalde resultaten en de inzichten die het selfpubben hem heeft gegeven. Desalniettemin sluit hij de mogelijkheid voor zo’n hernieuwde samenwerking niet uit. Pas wanneer de contractvoorwaarden gunstig zouden zijn en als blijkt dat er sprake is van een substantiële meerwaarde zou hij weer met een uitgever in zee gaan. Over wat die meerwaarde precies inhoudt, is hij duidelijk: ‘Een grote campagne, een vertaling in twintig talen en een serie op Netflix’!
Nieuwsgierig naar deze auteurs en de boeken die zij schrijven?
Klik op hun bovenstaande afbeeldingen en je wordt omgeleid naar hun website.
Nogmaals dank voor dit podium, Patricia!
Inmiddels staat het interview ook op mijn eigen website: https://liesbethjochemsen.nl/over-selfpubben/
Het was leuk om te lezen hoe jij het uitgeven in eigen beheer aanpakt, Liesbeth. Mooi idee ook, met die bladwijzers.